Lâm Đồng là vùng trọng điểm của ngành dâu tằm tơ cả nước, nơi đây được kỳ vọng sẽ phát triển kinh tế bền vững với mô hình “trồng dâu - nuôi tằm - ươm tơ”. Dù vậy, hiện tượng tằm không kéo kén đang khiến người nông dân điêu đứng, thu nhập giảm đáng kể. Trong bài viết này, Đức Hiếu sẽ phân tích rõ nguyên nhân và đưa ra hướng khắc phục để người nuôi tằm tham khảo và chủ động ứng phó. 

Thực trạng tằm không kéo kén

Năm 2024, tỉnh Lâm Đồng đạt hơn 10.000 ha dâu tằm và sản lượng kén khoảng 16.000 tấn mỗi năm, chiếm tới 80% diện tích trồng dâu nuôi tằm cả nước.Tuy nhiên, từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, nhiều hộ nuôi tằm tại các huyện như Đức Trọng, Lâm Hà, Bảo Lâm ghi nhận hiện tượng tằm không kéo kén hoặc cho kén chất lượng thấp. Đặc biệt, tại xã Bình Thạnh (Đức Trọng), nơi có khoảng 300 ha dâu và 50% dân số sống bằng nghề nuôi tằm nhưng năng suất kén giảm mạnh, chỉ thu được vài kg kén mỗi hộp thay vì 40kg như trước đây. Với xã Liên Hiệp, trong số 10 hộ nuôi tằm, chỉ có 2 hộ đạt năng suất, còn lại tỷ lệ kén rất thấp. 

Tình trạng này gây thiệt hại nặng nề và ảnh hưởng đến tâm lý của người nông dân. Từ đó khiến cho nhiều hộ nông dân phải chặt bỏ cây dâu để chuyển sang những loại cây trồng ngắn hạn khác để duy trì cuộc sống.

>>> Xem thêm: Thuốc hỗ trợ tăng kén cho tằm: Giải pháp nâng cao năng suất và chất lượng kén

Nguyên nhân tằm không kéo kén

Chất lượng trứng giống không đảm bảo

Phần lớn trứng tằm được lấy thông qua nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc qua đường tiểu ngạch. Do vậy mà nguồn gốc của con giống không được kiểm định và không có cam kết trong việc đảm bảo chất lượng. Chính bởi vậy mà người nuôi tằm phải chịu rủi ro khi giống không ổn định, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất.

Nguồn thức ăn lá dâu không an toàn

Việc trồng dâu gần các loại cây sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoặc trên đất từng trồng cây có xử lý thuốc độc hại khiến tằm có nguy cơ bị ngộ độc từ nhẹ đến nặng. Nếu con giống bị nhẹ sẽ không có biểu hiện ra bên ngoài rõ ràng nhưng tằm sẽ không quấn kén. Ngược lại, ngộ độc nặng sẽ có biểu hiện ra bên ngoài và có thể gây chết tằm. 

Nguồn thức ăn lá dâu không an toàn

Điều kiện nuôi không đảm bảo

Tằm rất dễ bị nhiễm virus gây ra các bệnh như tằm kẹ, tằm bủng mủ hoặc nhiễm khuẩn gây tiêu chảy, ăn yếu do tồn dư mầm bệnh trong môi trường nuôi. Vì những lứa nuôi trước đã bị nhiễm bệnh nhưng không vệ sinh nhà nuôi sạch sẽ, kỹ lưỡng sẽ làm lây lan mầm bệnh cho những lứa sau. Bên cạnh đó, do môi trường nuôi không đảm bảo được độ thông thoáng, độ ẩm, nhiệt độ,...

Giải pháp và khuyến cáo từ cơ quan chức năng

Kiểm soát chất lượng trứng giống

Người nuôi tằm cần chọn lọc và lấy giống từ các cơ sở có uy tín, được cấp chứng nhận đạt chuẩn. UBND tỉnh Lâm Đồng đã đề nghị các cán bộ có giải pháp để tháo gỡ khó khăn hiện tại và giúp doanh nghiệp Việt Nam được nhập khẩu chính ngạch trứng tằm nhằm bảo chất lượng

Cải thiện môi trường nuôi tằm

Cần trồng dâu cách xa các khu vực sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, đảm bảo thời gian cách ly khi sử dụng thuốc trên cây dâu và không trồng dâu trên đất từng trồng cây có xử lý thuốc độc hại. Ngoài ra, cần vệ sinh sát trùng toàn bộ nhà tằm và các dụng cụ nuôi tằm trước mỗi lứa nuôi mới, giữ nhà tằm thoáng mát và đảm bảo thức ăn cho tằm sạch sẽ. 

Khi trồng dâu nên cách xa những khu vực sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và cần đảm bảo thời gian cách ly khi sử dụng thuốc trên cây dâu. Ngoài ra, người nuôi phải vệ sinh sát trùng toàn bộ nhà nuôi tằm và dụng cụ  trước mỗi lứa nuôi mới. Không những thế phải giữ nhà nuôi tằm được thoáng mát và đảm bảo nguồn thức ăn cho tằm được sạch sẽ.

Giải pháp và khuyến cáo từ cơ quan chức năng

>>> Xem thêm: Thuốc phòng ngừa và điều trị bệnh do vi khuẩn

Giám sát và phòng chống dịch bệnh

Người nuôi tằm cần thường xuyên kiểm tra và giám sát tình hình dịch bệnh trên tằm, áp dụng các biện pháp phòng chống dịch bệnh như khử trùng, tiêu độc và đảm bảo điều kiện nuôi tằm phù hợp. Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân cần giảm số lượng nuôi khi giá kén xuống thấp và chăm sóc vụ dâu mới để đảm bảo nguồn thức ăn cho tằm.

Người nuôi cũng phải thường xuyên kiểm tra và giám sát tình hình dịch bệnh trên tằm. Đồng thời áp dụng những bệnh pháp phòng chống dịch bệnh như tiêu độc, khử trùng,... Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân cần giảm số lượng nuôi khi giá kén xuống thấp và vụ dâu mới để đảm bảo nguồn thức ăn cho tằm.

>>> Xem thêm: Sản phẩm kháng khuẩn và kháng virus

Tình trạng tằm không kéo kén ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành dâu tằm tơ tại Lâm Đồng. Để khắc phục cần sự phối hợp chặt chẽ giữa người nuôi tằm và cơ quan chức năng trong việc kiểm soát chất lượng giống và phòng chống dịch bệnh. Chỉ như vậy nghề nuôi tằm mới có thể phát triển bền vững và mang lại nguồn thu ổn định cho người nông dân.